Huỳnh Thanh Điền

Cuộc đời mỗi người giống như một đường cong phát triển, luôn mở và không bao giờ khép kín. Có người chọn con đường phẳng lặng, có người chọn đỉnh cao. Còn tôi, có lẽ chỉ chọn đi trên con đường tìm hiểu xem “phát triển” thực sự có nghĩa là gì.

Tôi đến với kinh tế học không phải vì yêu những bảng tính hay mô hình, mà vì muốn hiểu vì sao một xã hội có thể thay đổi chỉ bằng cách thay đổi cách nghĩ. Khi còn là nghiên cứu sinh chuyên ngành Kinh tế phát triển, tôi nhận ra rằng đằng sau mỗi chỉ số GDP, mỗi con số tăng trưởng, là cuộc đời của hàng triệu con người.

Từ đó, tôi chọn cho mình hướng đi gắn học thuật với thực tiễn, để mỗi bài nghiên cứu không nằm trong tủ sách, cũng không nhất thiết được đăng tải trên các tạp danh tiếng để tiếp cận học giả, mà chúng phải đi ra đời sống, gặp gỡ doanh nghiệp, chính quyền, nông dân, sinh viên, những người thật sự tạo nên nền kinh tế.

Khi bước vào nghiên cứu chính sách, tôi nhận ra một điều: Không thể có một Nhà nước phát triển nếu doanh nghiệp yếu, và không thể có doanh nghiệp mạnh nếu thể chế không mở. Từ mối tương quan đó, tôi theo đuổi triết lý “Nhà nước kiến tạo – Doanh nghiệp đồng hành.”
Tôi không xem nó là khẩu hiệu, mà là một cách sống, một cách nghĩ. Bởi “kiến tạo” không phải là can thiệp, mà là tạo điều kiện để mọi tiềm năng có thể nở hoa.

Tôi từng viết và nói rất nhiều lần, viết rằng: “Chính sách tốt là chính sách làm cho người khác mạnh lên.” Và tôi vẫn đang tìm cách chứng minh điều đó mỗi ngày, bằng công việc giảng dạy, viết lách, và đối thoại.

Tôi thích nói về công nghiệp hỗ trợ, hạ tầng, logistics, tài chính, khởi nghiệp,...những chủ đề nghe có vẻ khô khan. Thực ra, đó chỉ là những cách khác nhau để nói về sự kết nối. Khi nhìn vào bản đồ kinh tế, tôi không chỉ thấy nhà máy hay đường cao tốc, mà thấy con người đang cố gắng tìm cách chạm đến nhau.
Tôi gọi đó là “phát triển tích hợp”,  nơi hạ tầng, công nghiệp, đô thị và tri thức đan xen thành một mạng lưới sống động. Có lẽ vì vậy mà tôi luôn say mê với những ý tưởng “mô hình tăng trưởng tích hợp” (Integrated Growth Model). Không phải vì chúng mới, mà vì chúng giúp ta nhìn thấy tương lai như một bức tranh liền mạch, không chia cắt.

Giảng đường chưa bao giờ là nơi tôi “truyền đạt kiến thức”, mà là nơi tôi học lại cách làm người. Tôi dạy về kinh tế, nhưng điều tôi thật sự muốn dạy là cách đặt câu hỏi, cách nhìn thấy mối liên hệ giữa lợi nhuận và đạo đức, giữa khát vọng và trách nhiệm. Tôi không dạy cách làm giàu, chỉ chia sẻ cách hiểu tại sao xã hội lại cần mình. Có lẽ đó cũng là điều tôi vẫn đang học, từng ngày.

Tôi không thích cực đoan. Tôi không tin rằng lý thuyết luôn đúng, cũng không tin rằng thực tế luôn thắng. Tôi chỉ tin rằng, mỗi bên đều cần lắng nghe bên còn lại. Thế nên, tôi đứng ở giữa: giữa học thuật và doanh nghiệp, giữa giảng đường và chính trường, giữa tầm nhìn dài hạn và áp lực ngắn hạn. Nhiều người bảo đó là vị trí khó đứng. Với tôi, đó là vị trí duy nhất giúp ta thấy được cả hai phía của sự thật.

Đôi khi, tôi tự hỏi: “Sau ngần ấy năm nghiên cứu, giảng dạy, phản biện, liệu mình đã chạm được đến điều gì chưa?” Và câu trả lời luôn là: Chưa.

Bởi mọi điều tôi làm chỉ là một đoạn nhỏ trong hành trình rất dài của Việt Nam trên con đường phát triển. Tôi không tìm kiếm một kết quả, mà tìm một quỹ đạo, nơi tri thức, lòng tin, và tinh thần khai phóng gặp nhau để cùng tạo nên sự thay đổi.

Có lẽ, “điểm kết” của tôi sẽ không bao giờ đến. Bởi tôi tin, một người làm học thuật không bao giờ kết thúc, họ chỉ chuyển từ câu hỏi này sang câu hỏi khác.

Tôi vẫn đi,
vẫn viết,
vẫn trò chuyện cùng nhiều người sinh viên, học giả, doanh nhân, chính khách,...
và vẫn tin rằng, khi một tư duy được mở ra, cả một thế hệ sẽ đổi khác.