Quốc hội vừa ban hành Nghị quyết số 170/2024 (NQ170) quy định cơ chế đặc thù tháo gỡ vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại TP.HCM, Đà Nẵng, Khánh Hòa và 1.313 trường hợp vi phạm thời hạn sử dụng đất khi cấp giấy chứng nhận (sổ hồng). Đây được coi là chìa khóa để 3 tỉnh, thành khơi thông nguồn lực khổng lồ lâu nay bị "chôn vào đất", tạo động lực mạnh mẽ để kinh tế bứt tốc trong 2025.

Gỡ vướng bằng cơ chế đặc thù

Cụ thể tại Đà Nẵng, có hàng ngàn trường hợp được phân loại để xử lý về giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp vi phạm thời hạn sử dụng đất đối với đất sản xuất kinh doanh. Ngoài ra, thành phố này còn 13 dự án được nêu trong Kết luận thanh tra số 269 và 16 dự án trong Kết luận thanh tra số 2852 cũng đã được NQ170 quy định phương thức xử lý về giá đất, tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất.

Tại TP.HCM có 4 trường hợp cần xử lý về giá đất, tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất cũng sẽ được áp dụng cơ chế tháo gỡ vướng mắc theo NQ170 như: dự án chung cư 1.330 căn hộ (tên thương mại là New City, thuộc khu đất 38,4 ha P.Bình Khánh - khu đô thị mới Thủ Thiêm, TP.Thủ Đức); khu đất 30,2 ha tại Bình Khánh và khu đất

30,1 ha tại Nam Rạch Chiếc; dự án số 39 - 39B Bến Vân Đồn, P.12, Q.4. Đây đều là những dự án đã bị "treo" hàng chục năm qua, không chỉ khiến nhà nước thất thu, doanh nghiệp (DN) bị ảnh hưởng nặng nề mà người dân cũng khốn khổ vì bị "treo" sổ hồng, phải nộp đơn khiếu kiện khắp nơi. Trong đó, với dự án số 39 - 39B Bến Vân Đồn, NQ170 nêu rõ: Nhà đầu tư được tiếp tục sử dụng đất để thực hiện dự án sau khi đã xử lý về hành chính, hình sự đối với các cá nhân, tổ chức có vi phạm, sai phạm, khắc phục hậu quả các vi phạm về kinh tế, thu hồi lợi ích vật chất do hành vi vi phạm theo bản án đã có hiệu lực pháp luật. "UBND TP.HCM có trách nhiệm tổ chức thực hiện nghị quyết này tại địa phương. Trong quá trình áp dụng quy định tại nghị quyết này mà các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành có quy định thuận lợi hơn thì được lựa chọn áp dụng quy định của các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành", NQ170 nêu rõ.

Tương tự, 11 dự án bất động sản (BĐS) tại Khánh Hòa sẽ được áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù tháo gỡ khó khăn, vướng mắc từ 1.4.

Trong số này, 5 dự án ở TP.Nha Trang đã được UBND tỉnh Khánh Hòa giao, cho thuê đất không qua đấu giá quyền sử dụng gồm khu liên hợp dịch vụ thương mại, khách sạn và căn hộ du lịch và văn phòng cho thuê Luna; khách sạn The Horizon Nha Trang; khu nhà ở cao cấp Hoàng Phú; khu phức hợp Thiên Triều và dự án cao ốc, văn phòng, khách sạn Cattiger.

6 dự án được UBND tỉnh Khánh Hòa giao, cho thuê đất không qua đấu thầu gồm The Arena; câu lạc bộ du thuyền và nghỉ dưỡng Cam Ranh; Evason Ana Mandara Cam Ranh & Spa; khu du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng cao cấp Eurowindow Nha Trang (cùng thuộc khu du lịch bắc bán đảo Cam Ranh) và tổ hợp khách sạn căn hộ cao cấp Mường Thanh Nha Trang (TP.Nha Trang).

Các dự án trên sẽ được triển khai tiếp trong trường hợp sau rà soát đáp ứng điều kiện về quy hoạch sử dụng đất, đô thị, an ninh quốc phòng và nhà đầu tư đủ năng lực thực hiện.

Động lực mạnh mẽ thúc đẩy kinh tế bứt tốc

TS Huỳnh Thanh Điền nhấn mạnh BĐS đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế của VN trong năm nay cũng như giai đoạn tới. Nếu BĐS không được gỡ khó, khơi thông để phát triển thì công tác thực hiện kế hoạch tăng trưởng kinh tế 2 con số liên tiếp trong 10 năm tới sẽ vô cùng khó khăn. Bởi BĐS là đầu vào để phát triển các ngành kinh tế. Không có ngành nào, lĩnh vực nào không cần mặt bằng, đất đai, hay nhà xưởng. Nếu BĐS phát triển tốt, việc xây dựng nhà cửa, đô thị hiện đại diễn tiến trơn tru thì sẽ góp phần lớn cho sự phát triển kinh tế. Không chỉ là đầu vào, BĐS còn là đầu ra, là động lực phát triển nhiều lĩnh vực khác. Cứ một dự án BĐS được triển khai sẽ cần vật liệu xây dựng, sắt, thép, thiết kế nội thất. Hàng ngàn dự án cùng lúc triển khai đồng nghĩa thúc đẩy hàng loạt DN thuộc nhiều ngành nghề khác nhau. Bên cạnh đó, dự án hình thành cũng kéo theo việc làm đường sá, hạ tầng kết nối. Nhìn chung, tác động lan tỏa của BĐS đối với các lĩnh vực kinh tế khác vừa rộng, vừa sâu. BĐS được coi là xương sống của nền kinh tế nên để thực hiện các mục tiêu tăng trưởng cao như đã đề ra, việc khơi thông, thúc đẩy thị trường BĐS là bắt buộc phải làm.

TS Huỳnh Thanh Điền đánh giá thời gian qua, hàng loạt dự án BĐS trên cả nước phải "đứng bánh" xoay quanh 2 vấn đề: thứ nhất do vi phạm pháp luật của cơ quan quản lý khi giao đất dẫn đến sai phạm, dự án phải dừng để điều tra; thứ hai do khó khăn trong cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Đối với các dự án thuộc nhóm 1, có dự án chưa có kết luận điều tra nhưng cũng có các dự án đã có kết luận, thanh tra, thậm chí tòa xử án xong rồi nhưng cả phía chủ đầu tư và cơ quan nhà nước tiếp quản cũng hoang mang không biết có thể tiếp tục triển khai phát triển dự án hay không. Luật cũng không quy định rõ nên các cơ quan cứ "đá qua đá lại", khiến dự án ngưng, DN khốn khổ, kinh tế trì trệ. Lần này, NQ170 đã nêu rõ hướng xử lý. Những vi phạm nào đã xử lý trách nhiệm rồi, thu hồi tiền thất thoát rồi thì rà soát lại dự án, cứ đủ điều kiện thì triển khai tiếp, không thì thu hồi luôn. Dự án có được triển khai tiếp hay thu hồi thì cũng đều có đường ra, thu hồi thì có thể đấu giá lại, làm lại, đường nào cũng được tiếp tục.

Đối với các dự án chậm do vướng cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cũng được nêu rõ từng trường hợp. Vấn đề thu hồi, các dự án chưa đầu tư... tất cả những vướng mắc tưởng nhỏ nhưng thực tế không ai dám quyết gỡ vì quy định chưa rõ ràng, thì nay đã có hành lang pháp lý cụ thể.

"Như vậy, không chỉ có các dự án được điểm danh cụ thể có thể chạy ngay mà hàng loạt dự án có tính chất tương tự, đang vướng mắc cũng có thể được tháo gỡ. Chính phủ cũng có thể bám theo quy tắc chung từ NQ170 để tiếp tục có những chính sách gỡ vướng cho nhiều dự án tại các địa phương khác, cũng như ngành BĐS nói chung trên cả nước. Từ đây, một nguồn lực khổng lồ sẽ được tiếp thêm vào tăng trưởng kinh tế chung", TS Huỳnh Thanh Điền nói. 

Cần nói thêm rằng 3 địa phương được thụ hưởng cơ chế đặc thù này đầu tiên là 3 tỉnh, thành phố đang tập trung nhiều dự án giá trị lớn, là cực tăng trưởng quan trọng của miền Nam và miền Trung. Các địa phương được gỡ khó để đột phá tăng tốc sẽ trở thành động lực mới cực mạnh kéo kinh tế VN vượt lên.

Chuyên gia kinh tế Huỳnh Thanh Điền