chỉ số phát triển công nghiệp của TPHCM liên tục tăng qua các năm, 4 ngành công nghiệp trọng yếu có mức tăng trưởng 12,78%, cao hơn mức tăng trưởng chung toàn ngành. Thế nhưng, đến nay vẫn chưa xác định được những sản phẩm công nghiệp chủ lực của TP để phát huy đúng tiềm năng, thế mạnh có sức lan tỏa, dẫn dắt thị trường. 

TS.Trần Anh Tuấn, Viện nghiên cứu phát triển TP, cho rằng việc xác định đúng sản phẩm chủ lực của TP có vai trò, ý nghĩa quyết định trong phân bổ nguồn lực đầu tư phát triển, tăng cường khả năng chuyên môn hóa, định vị đúng chiến lược cạnh tranh thông qua phát triển phù hợp các phân khúc thị trường và đối tượng khách hàng. Từ đó tạo đòn bẩy phát triển quy mô sản xuất cho toàn bộ nền kinh tế. Tuy nhiên, khó khăn lớn hiện nay là dữ liệu thông tin để đưa vào tính toán các tiêu chí cho sản phẩm chủ lực lấy ở đâu?

Hiện nay TP đang xây dựng cơ sở dữ liệu dùng chung trên nền tảng ứng dụng khoa học công nghệ, công nghệ thông tin (IOT) trong việc thu thập và quản lý cơ sở dữ liệu chung cho TP. TP cũng có nhiều thông tin rải rác ở nhiều cơ quan, ban ngành khác nhau. Tuy nhiên, cơ sở dữ liệu và nguồn thông tin này chưa được tập hợp thành một hệ thống, chuẩn mực; chưa được cập nhật một cách thường xuyên, liên tục. Do đó việc vận dụng những tiêu thức xác định sản phẩm/dịch vụ chủ lực gặp nhiều khó khăn cho các cơ quan chuyên môn, cũng như công tác quản lý nhà nước ở địa phương.

Bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội lương thực – thực phẩm TPHCM, cho biết sau năm 2005 các sản phẩm tinh lương thực thực phẩm được đưa vào sản phẩm chủ lực của TP. Tuy nhiên nếu tiêu chí mới xây dựng có yếu tố tỷ trọng sản phẩm so với tổng sản phẩm địa phương là bao nhiêu thì chắc chắn rớt. 

Theo ông Nguyễn Quốc Anh, Chủ tịch hội Cao su – nhựa TPHCM, để xác định một sản phẩm công nghiệp chủ lực cần có các yếu tố như: Sản phẩm có sức cạnh tranh trên thị trường, chiếm một thị phần nhất định so với các sản phẩm tương tự ; quy mô, doanh số phải lớn có tỷ trọng nhất định trong nền kinh tế địa phương; tính bền vững và tương lai của sản phẩm. Tuy nhiên, việc xác định một sản phẩm chủ lực đạt các tiêu chí trên là rất khó, nếu hạ chuẩn để có nhiều sản phẩm chủ lực sẽ mất thời gian xét chọn, hiệu quả không cao. Ngoài ra, sản phẩm sẽ thay đổi rất nhanh theo thị hiếu, theo mặt bằng thu nhập. Chính vì thế, ông Quốc Anh cho rằng chỉ xác định ngành chủ lực của TP hoặc phân ngành mà thôi. 

Cũng là người có những nghiên cứu khá sâu trong việc phát triển ngành, sản phẩm chủ lực cho TPHCM, TS. Huỳnh Thế Du cho rằng việc lựa chọn ngành chủ lực để ưu tiên thúc đẩy, hỗ trợ là động cơ tốt và phù hợp trong bối cảnh nguồn lực có giới hạn. Tuy vậy, việc làm thế nào để chọn được một ngành, một sản phẩm như kỳ vọng là rất khó, bởi có nhiều chỉ tiêu đồng thời chi phối. Việc tính toán các chỉ tiêu cũng không hề đơn giản, bởi hạn chế về số liệu và độ tin cậy. Hơn nữa, các chỉ tiêu nhiều khi là các lát cắt tại một thời điểm, trong khi vị thế của ngành hàng có thể thay đổi tùy theo xu hướng và thị hiếu của thị trường. 

Thực tế, việc có được sản phẩm chủ lực rồi, hỗ trợ như thế nào cũng là điều được nhiều đại biểu quan tâm tại hội thảo lần này. Vì nếu thiếu đi các chính sách hỗ trợ thực tế thì chọn rồi cũng không giải quyết được gì. TS. Huỳnh Thanh Điền cho rằng: “TPHCM cần xây dựng đội ngũ DN mạnh trong sản xuất sản phẩm chủ lực lãnh đạo chuỗi giá trị của ngành, và liên kết với DN vệ tinh ở các địa phương để cung ứng nguyên vật liệu, sản phẩm phụ trợ”.