Vào ngày 9/5/2025, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) đã công bố loạt biện pháp kích thích tài chính nhằm thúc đẩy tiêu dùng nội địa và hỗ trợ thương mại quốc tế trong bối cảnh căng thẳng thương mại với Mỹ leo thang. Đây là một phần trong nỗ lực của Bắc Kinh để duy trì tăng trưởng kinh tế và ổn định thị trường tài chính.
Các biện pháp chính bao gồm:
Chính sách tiền tệ linh hoạt và nới lỏng hợp lý: PBOC cam kết duy trì thanh khoản dồi dào thông qua các công cụ như cắt giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc, tái cấp vốn và các hoạt động thị trường mở.
Hỗ trợ tài chính cho tiêu dùng và thương mại: Ngân hàng trung ương sẽ hướng dẫn các tổ chức tài chính tăng cường hỗ trợ cho chi tiêu tiêu dùng, xuất khẩu, đổi mới công nghệ và doanh nghiệp nhỏ.
Phát hành hướng dẫn tài chính tiêu dùng: PBOC sẽ ban hành các hướng dẫn nhằm thúc đẩy tài chính tiêu dùng, tập trung vào các lĩnh vực dịch vụ chính như du lịch, khách sạn, giải trí, giáo dục và dịch vụ gia đình.
Gói tái cấp vốn trị giá 500 tỷ nhân dân tệ: Một gói tái cấp vốn đặc biệt được triển khai để thúc đẩy tiêu dùng trong lĩnh vực chăm sóc người cao tuổi và dịch vụ liên quan.
Ổn định tỷ giá nhân dân tệ: PBOC tái khẳng định cam kết duy trì sự ổn định cơ bản của đồng nhân dân tệ và ngăn ngừa rủi ro biến động quá mức của tỷ giá hối đoái
Các biện pháp kích thích tài chính mới nhất do Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) công bố thể hiện quyết tâm cao của Bắc Kinh trong việc duy trì đà phục hồi kinh tế giữa bối cảnh tăng trưởng toàn cầu chậm lại và căng thẳng thương mại với Mỹ leo thang. Mặc dù GDP quý I/2025 đạt mức tăng trưởng 5,4%, vượt kỳ vọng, nhưng nền kinh tế Trung Quốc vẫn đối mặt với nhiều áp lực, bao gồm tiêu dùng nội địa yếu, xuất khẩu biến động và nguy cơ dòng vốn rút khỏi các thị trường mới nổi. Trong bối cảnh đó, PBOC lựa chọn một chính sách tiền tệ linh hoạt, với các công cụ như cắt giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc và tái cấp vốn để duy trì thanh khoản dồi dào trong hệ thống ngân hàng.
Đáng chú ý, Trung Quốc triển khai gói tái cấp vốn trị giá 500 tỷ nhân dân tệ nhằm hỗ trợ tiêu dùng trong lĩnh vực chăm sóc người cao tuổi – một phản ứng mang tính chiến lược trước thực trạng dân số già hóa nhanh chóng. Đồng thời, việc ban hành hướng dẫn phát triển tài chính tiêu dùng cũng cho thấy Bắc Kinh đang tìm cách thúc đẩy chi tiêu hộ gia đình, đặc biệt trong các lĩnh vực dịch vụ như du lịch, giáo dục và giải trí. Tuy nhiên, hiệu quả của các biện pháp này sẽ phụ thuộc lớn vào mức độ cải thiện niềm tin tiêu dùng và triển vọng thu nhập của người dân.
Ngoài ra, cam kết duy trì sự ổn định cơ bản của tỷ giá nhân dân tệ phản ánh nỗ lực kiểm soát rủi ro tài chính và tránh làm mất lòng tin của nhà đầu tư quốc tế. Tuy nhiên, nếu không đi kèm với các cải cách thể chế sâu rộng và cải thiện môi trường kinh doanh, các gói hỗ trợ ngắn hạn này chỉ có thể mang tính tạm thời. Về tổng thể, chính sách tài chính hiện nay của Trung Quốc cho thấy sự linh hoạt và quyết liệt trong điều hành, nhưng để đảm bảo tăng trưởng bền vững, nước này cần tập trung hơn vào việc tái cấu trúc nền kinh tế và chuyển dịch động lực tăng trưởng sang tiêu dùng nội địa và đổi mới công nghệ.
Chính sách kích thích kinh tế mới của Trung Quốc sẽ tạo ra nhiều tác động lan tỏa đến Việt Nam và khu vực ASEAN, cả tích cực lẫn tiêu cực, trong ngắn hạn và trung hạn:
1. Về thương mại: Trung Quốc đẩy mạnh tiêu dùng nội địa, đặc biệt là trong lĩnh vực dịch vụ và hàng tiêu dùng, có thể mở ra cơ hội xuất khẩu cho Việt Nam, nhất là các mặt hàng nông sản, thực phẩm chế biến, dệt may và đồ gỗ. Tuy nhiên, nếu Trung Quốc tập trung mạnh vào tự cung – tự cấp và thúc đẩy sản xuất trong nước, thì cạnh tranh với hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam cũng sẽ tăng lên.
2. Về tỷ giá và dòng vốn: Chính sách ổn định tỷ giá nhân dân tệ có thể giúp hạn chế áp lực phá giá lên tiền đồng Việt Nam, qua đó giảm rủi ro nhập khẩu lạm phát. Tuy nhiên, việc Trung Quốc bơm tiền mạnh vào hệ thống tài chính có thể dẫn đến dòng vốn quay trở lại nước này, khiến Việt Nam và ASEAN đối mặt với nguy cơ dòng vốn ngoại rút ra hoặc giảm sút đầu tư gián tiếp ngắn hạn.
3. Về chuỗi cung ứng và đầu tư: Nếu các chính sách của Trung Quốc tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong nước, các nhà đầu tư FDI có thể sẽ giảm tốc độ đa dạng hóa khỏi Trung Quốc ("China+1"), ảnh hưởng đến cơ hội thu hút đầu tư của Việt Nam và ASEAN. Mặt khác, nếu chính sách tiêu dùng và dịch vụ của Trung Quốc mở rộng thật sự, Việt Nam có thể tận dụng lợi thế cạnh tranh về lao động và vị trí địa lý để tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng khu vực.
4. Về cạnh tranh khu vực: Trung Quốc hỗ trợ doanh nghiệp trong nước, đặc biệt các ngành công nghệ và xuất khẩu, có thể dẫn đến hiện tượng "xuất khẩu dư cung" ra ASEAN, gây sức ép cạnh tranh lớn hơn cho doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực máy móc, vật liệu xây dựng, điện tử và sản phẩm tiêu dùng.
Chính sách kích thích của Trung Quốc có thể giúp ổn định môi trường vĩ mô khu vực trong ngắn hạn, nhưng cũng đặt ra thách thức lớn cho Việt Nam trong việc duy trì năng lực cạnh tranh và thu hút đầu tư. Việt Nam cần theo sát động thái chính sách của Bắc Kinh để có phản ứng kịp thời về tỷ giá, xúc tiến thương mại, và nâng cao năng lực nội tại của doanh nghiệp trong nước.
