1. Thời cổ đại – Hình thành các tuyến thương mại đầu tiên

3000 TCN – 1000 TCN: Con đường thương mại Lưỡng Hà - Ấn Độ - Ai Cập hình thành.

1300 TCN: Người Phoenicia mở rộng giao thương hàng hải khắp Địa Trung Hải.

100 TCN - 1400 SCN: Con đường Tơ lụa kết nối Trung Quốc, Trung Á, Trung Đông và châu Âu.

2. Thời trung đại – Sự mở rộng thương mại đường biển

Thế kỷ 7 - 15: Tuyến thương mại Ấn Độ Dương phát triển mạnh với sự tham gia của người Ả Rập, Ấn Độ, Trung Quốc.

1498: Vasco da Gama tìm ra đường biển đến Ấn Độ, mở đầu thời kỳ thương mại châu Âu - châu Á qua đường biển.

1517: Thương mại giữa Bồ Đào Nha và Trung Quốc bắt đầu với cảng Macao.

1602: Công ty Đông Ấn Hà Lan (VOC) ra đời, trở thành công ty đa quốc gia đầu tiên.

3. Thời kỳ thuộc địa và cách mạng công nghiệp

1760 - 1840: Cách mạng công nghiệp ở Anh thúc đẩy thương mại toàn cầu, đặc biệt là xuất khẩu hàng dệt may và sản phẩm công nghiệp.

1846: Anh bãi bỏ Đạo luật Ngô, thúc đẩy tự do thương mại.

1860: Hiệp ước Cobden-Chevalier giữa Anh và Pháp đặt nền móng cho các hiệp định thương mại song phương.

1869: Kênh đào Suez mở cửa, rút ngắn tuyến thương mại châu Âu - châu Á.

4. Thế kỷ 20 – Toàn cầu hóa thương mại

1944: Hội nghị Bretton Woods thiết lập hệ thống tiền tệ quốc tế và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

1947: Hiệp định chung về thuế quan và thương mại (GATT) ra đời, tiền thân của WTO.

1995: Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) thành lập, thúc đẩy tự do hóa thương mại toàn cầu.

2001: Trung Quốc gia nhập WTO, mở ra giai đoạn thương mại quốc tế tăng trưởng mạnh.

5. Thế kỷ 21 – Cạnh tranh và chiến tranh thương mại

2008: Khủng hoảng tài chính toàn cầu tác động đến thương mại quốc tế.

2018: Mỹ phát động chiến tranh thương mại với Trung Quốc, làm chậm lại xu hướng toàn cầu hóa.

2020: Đại dịch COVID-19 làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu.

6. Xu hướng nào sẽ tiếp diễn

Xu hướng thương mại toàn cầu trong thời gian tới sẽ là sự giằng co giữa tự do hóa và bảo hộ thương mại.

Tự do thương mại vẫn tiếp tục phát triển nhờ các hiệp định thương mại như RCEP, CPTPP và các nỗ lực mở rộng thị trường của EU, ASEAN. Công nghệ số cũng thúc đẩy giao dịch xuyên biên giới, giúp doanh nghiệp tiếp cận thị trường toàn cầu dễ dàng hơn.

Tuy nhiên, bảo hộ thương mại đang gia tăng khi các nền kinh tế lớn như Mỹ, EU và Trung Quốc áp đặt thuế quan, hạn chế xuất khẩu công nghệ và kiểm soát đầu tư nước ngoài để bảo vệ ngành công nghiệp trong nước. Xung đột địa chính trị và các chính sách ưu đãi sản xuất nội địa, như Đạo luật Giảm lạm phát của Mỹ, có thể làm chậm tiến trình toàn cầu hóa.

Dự kiến, thương mại quốc tế sẽ diễn ra theo hướng "tự do có điều kiện", trong đó các quốc gia vẫn hợp tác nhưng với những rào cản nhất định để bảo vệ lợi ích chiến lược của mình.