TS Huỳnh Thanh Điền
KINH TẾ TOÀN CẦU:
Giai đoạn 2010-2024, kinh tế toàn cầu trải qua nhiều biến động với ba giai đoạn chính: phục hồi sau khủng hoảng tài chính (2010-2019), suy thoái do COVID-19 (2020-2021) và giai đoạn phục hồi hậu đại dịch (2022-2024).
Giai đoạn 2010-2019: Phục hồi nhưng giảm dần
Sau khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009, nền kinh tế thế giới tăng trưởng mạnh vào năm 2010 với mức 5,4%. Tuy nhiên, từ năm 2011 trở đi, tốc độ tăng trưởng giảm dần do những bất ổn tài chính tại châu Âu, chiến tranh thương mại Mỹ - Trung và sự suy yếu của các nền kinh tế mới nổi. Trong suốt giai đoạn này, GDP toàn cầu duy trì trong khoảng 2,8-3,8%, phản ánh sự phục hồi nhưng không thực sự mạnh mẽ.
Giai đoạn 2020-2021: Suy thoái do COVID-19
Năm 2020 đánh dấu một cú sốc chưa từng có khi GDP toàn cầu sụt giảm -3,1% do đại dịch COVID-19, khiến nhiều nền kinh tế rơi vào suy thoái sâu. Các biện pháp phong tỏa, gián đoạn chuỗi cung ứng và sụt giảm nhu cầu tiêu dùng khiến tăng trưởng giảm mạnh nhất kể từ Thế chiến thứ hai. Đến năm 2021, nhờ chính sách tài khóa mở rộng và việc triển khai vaccine, nền kinh tế phục hồi nhanh với mức tăng trưởng 6%, cao nhất trong vòng một thập kỷ.
Giai đoạn 2022-2024: Phục hồi nhưng gặp thách thức
Sau đà tăng trưởng mạnh năm 2021, kinh tế toàn cầu tiếp tục đối mặt với những thách thức mới như lạm phát cao, chính sách thắt chặt tiền tệ của các ngân hàng trung ương và căng thẳng địa chính trị. Năm 2022, GDP toàn cầu chỉ đạt 3,2%, trong khi lạm phát tăng vọt lên 8,8%, gây áp lực lớn lên chi tiêu và đầu tư. Đến năm 2023-2024, tăng trưởng toàn cầu chững lại ở mức 3,0-3,2% do tác động kéo dài của lạm phát, chi phí vay cao và sự suy yếu của các nền kinh tế lớn như Mỹ, EU và Trung Quốc.
KINH TẾ VIỆT NAM
Giai đoạn 2010-2024, kinh tế Việt Nam trải qua nhiều biến động với ba giai đoạn chính: tăng trưởng ổn định (2010-2019), suy giảm do COVID-19 (2020-2021) và phục hồi hậu đại dịch (2022-2024).
1. Giai đoạn 2010-2019: Tăng trưởng ổn định, kiểm soát lạm phát
Sau khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009, kinh tế Việt Nam phục hồi với tốc độ tăng trưởng ổn định từ 5-7%/năm. Lạm phát có xu hướng giảm mạnh từ mức rất cao 18,13% năm 2011 xuống dưới 4% từ 2014 trở đi, nhờ chính sách tiền tệ thận trọng của Ngân hàng Nhà nước và sự ổn định giá cả hàng hóa. Tỷ lệ thất nghiệp trong giai đoạn này duy trì ở mức thấp, dưới 2,5%, phản ánh thị trường lao động ổn định và khả năng tạo việc làm tốt.
2. Giai đoạn 2020-2021: Suy giảm do COVID-19
Đại dịch COVID-19 gây ra cú sốc lớn với nền kinh tế Việt Nam. Năm 2020, GDP chỉ tăng 2,91%, mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ, nhưng vẫn cao hơn nhiều nước trong khu vực. Đến năm 2021, tăng trưởng tiếp tục chậm lại còn 2,58% do các đợt phong tỏa kéo dài. Tỷ lệ thất nghiệp tăng lên mức 3,22% vào năm 2021, cao nhất trong hơn 10 năm, do nhiều doanh nghiệp phải cắt giảm lao động. Lạm phát trong giai đoạn này vẫn được kiểm soát tốt, dưới 3,5%, do cầu tiêu dùng yếu và giá hàng hóa không biến động mạnh.
3. Giai đoạn 2022-2024: Phục hồi nhưng gặp thách thức
Năm 2022, nền kinh tế bứt phá mạnh mẽ với mức tăng trưởng 8,02%, nhờ chính sách kích thích kinh tế và sự phục hồi của các ngành công nghiệp, du lịch và xuất khẩu. Tuy nhiên, từ năm 2023-2024, tăng trưởng GDP giảm xuống còn khoảng 5-7% do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu, nhu cầu xuất khẩu yếu và các khó khăn trong lĩnh vực bất động sản. Lạm phát trong giai đoạn này dao động quanh mức 3,5%, phản ánh áp lực giá cả từ thị trường thế giới. Tỷ lệ thất nghiệp giảm trở lại mức 2,2-2,3%, cho thấy sự phục hồi của thị trường lao động.
SO SÁNH VIỆT NAM VỚI THẾ GIỚI
So sánh tăng trưởng GDP của Việt Nam và thế giới giai đoạn 2010-2024 cho thấy xu hướng chung là GDP toàn cầu có sự suy giảm dần từ mức cao khoảng 5,4% năm 2010 xuống còn khoảng 3% trước đại dịch. Trong khi đó, Việt Nam duy trì tốc độ tăng trưởng cao hơn đáng kể, đặc biệt từ 2015-2019 khi GDP luôn trên 6%, cho thấy nền kinh tế có khả năng phát triển bền vững.
Giai đoạn 2020-2021, đại dịch COVID-19 gây ra cú sốc lớn cho kinh tế thế giới, khiến GDP toàn cầu giảm mạnh xuống -3,1% vào năm 2020. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn giữ mức tăng trưởng dương 2,91%, cho thấy sức chống chịu tốt hơn so với mặt bằng chung. Năm 2021, thế giới phục hồi mạnh mẽ với GDP tăng 6%, nhưng Việt Nam phục hồi chậm hơn do ảnh hưởng kéo dài của giãn cách xã hội.
Bước sang 2022-2024, kinh tế Việt Nam có sự bứt phá mạnh mẽ với mức tăng trưởng 8,02% vào năm 2022, vượt xa trung bình thế giới (3,2%). Dù vậy, tốc độ tăng trưởng giảm dần về mức 5-7% trong giai đoạn 2023-2024, song vẫn cao hơn đáng kể so với toàn cầu (~3%).
Xét về dài hạn, Việt Nam luôn có mức tăng trưởng cao hơn trung bình thế giới, cho thấy nền kinh tế năng động và có tiềm năng phát triển tốt. Tuy nhiên, các biến động toàn cầu như dịch bệnh, lạm phát hay suy thoái vẫn có tác động nhất định. Để duy trì tốc độ tăng trưởng bền vững, Việt Nam cần tiếp tục cải thiện năng suất, đẩy mạnh đầu tư và thúc đẩy tiêu dùng nội địa nhằm giảm phụ thuộc vào các yếu tố bên ngoài.
